W poprzednim wpisie na blogu poznaliśmy charakterystyczne cechy każdego ze stanów Ja - Rodzica, Dziecka i Dorosłego - przejdźmy teraz do komunikacji interpersonalnej opisywanej z perspektywy analizy transakcyjnej.
Przedmiotem analizy transakcyjnej jest zidentyfikowanie, który ze stanów Ja zainicjował interakcję, który zaś stan na nią odpowiedział.
Stworzony przez Erica Berne'a sposób interpretowania procesu komunikacji, służy głównie zidentyfikowaniu źródeł nieprawidłowości w relacjach interpersonalnych oraz znalezieniu sposobu pozwalającego owe nieprawidłowości usunąć.
Zdaniem Erica Berne'a w Analizie Transakcyjnej transakcja to podstawowa jednostka interakcji międzyludzkich. Jest to wymiana komunikatów, zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych, która zachodzi pomiędzy dwoma lub więcej osobami. Obejmuje ona nie tylko słowa, ale również gesty, mimikę, ton głosu i inne sygnały niewerbalne.
Istotą transakcji jest wzajemne oddziaływanie stanów Ja, które składają się na strukturę osobowości i już je poznaliście w tym poście:
Rodzic,
Dorosły
Dziecko.
Mają one swoją dynamikę intrapsychiczną - nasze wewnętrzne dialogi, które nieustannie słyszymy. One również działają najsilniej w dynamice relacji z innymi. Można wtedy powiedzieć, że zamiast 2 osób spotyka się 6. 🙂
Efektywna komunikacja zaczyna się od twojego efektywnego dialogu wewnętrznego. Musisz się upewnić, czy ten wewnętrzny dialog, jak i dialog, który prowadzisz z innymi, wspierają rozwiązywanie problemów lub radzenie sobie z daną sytuacją.
Przebieg transakcji.
Transakcja rozpoczyna się od stymulacji, czyli bodźca wysyłanego przez jedną osobę (np. pytanie, prośba). Druga osoba odpowiada reakcją, która również jest komunikatem wysyłanym z określonego stanu ego.
Rodzaje Transakcji.
1. Transakcje komplementarne: Otrzymujesz to, czego oczekiwałeś.
Są to płynne i satysfakcjonujące interakcje, w których obie osoby komunikują się z tego samego stanu Ego.
Twórca analizy transakcyjnej opisuje transakcje komplementarną jako transakcją adekwatną, oczekiwaną i zgodną z naturalnym porządkiem dobrych relacji międzyludzkich.
Przykłady:
Dorosły zadaje pytanie Dorosłemu.
Dziecko otrzymuje opiekę od Rodzica.
Rodzic daje wskazówki Dziecku.
Korzyści:
Jasna i zrozumiała komunikacja.
Współpraca i wzajemny szacunek.
Efektywne rozwiązywanie problemów.
2. Transakcje krzyżowe: Dostajesz co innego, niż oczekiwałeś.
Występują, gdy osoby komunikują się z różnych stanów Ego,
co może prowadzić do nieporozumień i konfliktów.
Przykłady:
Dorosły zwraca się do Dziecka z wyrzutami.
Dziecko próbuje pocieszyć Dorosłego.
Rodzic zadaje pytanie Dziecku, oczekując odpowiedzi Dorosłego.
Skutki:
Frustracja i dezorientacja.
Kłótnie i konflikty.
Trudności w osiągnięciu porozumienia.
3. Transakcje ukryte: Mówisz co innego, masz na myśli co innego.
Posiadają dwa poziomy: jawny (społeczny) i ukryty (psychologiczny). Na poziomie jawnym transakcja może wyglądać na komplementarną, ale na poziomie ukrytym kryje się inny stan Ego.
Przykłady:
Dorosły chwali Dziecko za osiągnięcie, ale jego ton głosu i mimika zdradzają zazdrość (ukryty stan Rodzica).
Dziecko przeprasza Rodzica za drobne przewinienie, ale jego intencją jest zwrócenie uwagi (ukryte Dziecko).
Skutki:
Manipulacja i gry psychologiczne.
Zamęt i dezorientacja w relacji.
Trudności w zbudowaniu zaufania.
4. Podwójna transakcja ukryta
to skomplikowany rodzaj komunikacji w Analizie Transakcyjnej, w którym na poziomie jawnym (społecznym) dwie osoby komunikują się w innych stanach Ego niż na poziomie ukrytym (psychologicznym).
Przykład:
Wyobraźmy sobie sytuację, w której mąż (M), wracając z pracy, zastaje żonę (Ż) oglądającą telewizję i nie sprzątającą mieszkania.
Poziom jawny:
M: (Z pozycji Dorosłego) "Kochanie, widzę, że jesteś zajęta. Czy możesz posprzątać mieszkanie, zanim pójdę na kolację?"
Ż: (Z pozycji Dorosłego) "Dobrze, zrobię to zaraz po zakończeniu programu."
Poziom ukryty:
M: (Z pozycji Rodzica) "Czuję się zlekceważony i niekochany, bo nie dbasz o dom."
Ż: (Z pozycji Dziecka) "Boję się twojej krytyki i gniewu, więc staram się uspokoić sytuację, obiecując posprzątać."
W tym przykładzie:
Na poziomie jawnym M i Ż komunikują się jak Dorosły-Dorosły.
Na poziomie ukrytym M manipuluje Ż, wykorzystując pozycję Rodzica, aby wymusić na niej sprzątanie.
Ż czuje się zmuszona do posprzątania, aby uniknąć konfliktu z M.
Możliwe konsekwencje:
Podwójne transakcje ukryte mogą prowadzić do manipulacji, poczucia winy, dezorientacji i trudności w budowaniu autentycznych relacji.
Często stosowane w grach psychologicznych, np. w "grze w ofiarę" lub "grze w kata".
Mogą prowadzić do konfliktów, frustracji i pogorszenia komunikacji.
TRANSAKCJE A KOMUNIKOWANIE SIĘ
Świadomość transakcji jakie zachodzą między ludźmi pozwala nam ustalić zasady czystej komunikacji.
Analiza transakcyjna daje nam narzędzia, aby taką skuteczną komunikację prowadzić:
Uświadom sobie swój wewnętrzny stan, który bierze udział w komunikacji,
Uświadom sobie stan ja, do którego się zwracasz,
Bądź wrażliwy na wewnętrzne dziecko rozmówcy, chroń je i uświadom sobie ze może mieć poczucie „nie w porządku”,
Chroń swoje „wewnętrzne dziecko” – szczególnie, gdy inni Cię atakują lub się złoszczą,
Podczas komunikacji nie zajmuj pozycji karzącego rodzica. Nikt nie lubi słuchać takich wypowiedzi. Jeśli takich komunikatów użyjesz możesz być pewien ze rozmówca będzie chciała zaatakować. Lepiej używać komunikatów z pozycji rodzica wspierającego,
Problemy i konflikty rozwiązuj tylko z pozycji dorosłego. Słuchaj, co mają do powiedzenia Twój wewnętrzny rodzic i dziecko, ale w komunikatach posługuj się tylko wypowiedziami dorosłego,
Ważne, aby rozważyć czy to, co mówisz powinno być powiedziane. Dorosły może chwile poczekać. Dziecko działa natychmiast Rodzic również. Mów tylko to, co chcesz powiedzieć i nie mów tego, czego nie chcesz powiedzieć.
Comments